تحلیل محتوای خط‌مشی‌های اقتصاد سینما در دولت‌های پس از انقلاب اسلامی و ارزیابی اولویت‌ها و نتایج عملکرد آنها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه‌آزاداسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشیار و عضو هیأت‌علمی وزارت‌علوم، تحقیقات و فناوری

3 دانشیار و عضو هیأت‌علمی دانشگاه‌آزاداسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

4 استاد دانشگاه‌تهران، تهران، ایران

10.30480/dam.2021.1815.1409

چکیده

هدف از این مقاله تحلیل و بررسی ملاحظات اقتصادی در حوزه سینما در سال‌های پس از انقلاب اسلامی و توصیف میزان توجه خط‌مشی‌گذاران به مقوله‌های مرتبط با اقتصاد فرهنگ در این حوزه با توجه به اولویت‌ها و بخشی از عملکردها است. روش این پژوهش از نظر هدف، کاربردی، از نظر داده کمی و کیفی و از نظر نحوه اجرا تحلیل محتوا و داده‌های ثانویه است. داده‌ها شامل اسناد، قوانین و آئین‌نامه‌ها، برنامه‌های اصلی دولت‌ها و وزیران فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز مصاحبه با صاحب‌نظران بوده است. در دوره‌های مختلف با تغییر در دولت‌ها و حتی وزرای یک دولت، در سیاست‌ها و اولویت‌های اقتصاد سینما تغییراتی ایجاد شده است. البته در تمامی دوره‌ها به جز دولت تدبیر و امید، نظارت و مشارکت دولتی از سه اولویت اول مسئولان سینمایی محسوب می‌شود. اهداف و اولویت‌هایی چون افزایش سرانه سالن‌های سینما که در دستور دولت‌ها بوده است، با وجود افزایش نسبی به نتیجه مطلوب و استاندارد نرسیده است. تأکید بر تولید آثار سینمایی ایرانی و حذف تدریجی اکران فیلم‌های سینمایی خارجی از سیاست‌هایی بوده است (اگرچه گاه نانوشته) که با موفقیت دنبال شده است. در مقابل خط‌مشی‌هایی چون تسهیل اعطای مجوز تولید و اکران و سازوکارهایی مانند شورای عالی سینما در گذر به دوره‌های بعدی مورد چشم‌پوشی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Cinema Economic Policies after the Islamic Revolution States in Iran and Assessing Their Preferences and Performance Results

نویسندگان [English]

  • Farnaz Sarbandi 1
  • Ebrahim Hajiani 2
  • Seyed Reza Salehi Amiri 3
  • Meisam Mousaaei 4
چکیده [English]

This article's goal is analysis of economic issues about cinema in after the Islamic revolution era and description of policymakers' attention to cultural economics in this area in order to states preferences and performances. Applied methods are content analysis and second data analysis. Data are consisted of documents, regulations and rules and states and ministries of culture's programs, and also interview with experts. None-arbitrary sampling is used for written policies and snowball sampling is used for interviews. Finally, after content analysis of samples, second data analysis is used for this study. The results show that in all studying periods cinema economics policies and preferences are changing in order of policymakers changing even in a state. In all states except the eleventh state, governmental regulation and participation is in the first three preferences of the states. The goals and preferences such as cinema screens developments in spite of policymakers' attention have not been successful. Production of Iranian films and increase of foreign films exhibition is one of the all states goals (sometimes unwritten) which successfully is done. On the other hand, policies like facilitation of production and exhibition permit in other states are missed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • policymaking
  • cultural economics
  • cinema economics
  • cultural policymaking
  • cultural industries
  •  فهرست منابع

    • آزاد ارمکی، تقی و نوح منوری (1389)، «ارایه مدلی برای تحلیل محتوای سیاست‌های فرهنگی»،فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره ۲، شماره (۲۰)، پاییز صفحه‌های 76-47.
    • آزاد ارمکی، تقی و نوح منوری (1391)،«تحلیل محتوای سیاست‌های فرهنگی ایران، بر اساس قانون اساسی، سند سیاست‌های فرهنگی و برنامه پنجم توسعه»، فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی، سال اول، شماره سوم، تابستان: 37-7.
    • ابراهیم‌بای سلامی، غلام‌حیدر (1385)،«فرهنگ و سیاست‌گذاری در ایران»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال دوم، شماره پنجم، بهار و تابستان: 235- 213.
    • بزرگی، حوریه (1393). «بررسی چالش‌های سیاست‌گذاری فرهنگی ایران در شبکه پخش نمایش خانگی»، فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره اول، تابستان: 142- 117.
    • تراسبی، دیوید (۱۳۹۳). اقتصاد سیاست فرهنگی، ترجمه سوسن علائی، تهران: سوره مهر.
    • حاجیانی، ابراهیم (۱۳۹۱). برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک فرهنگی شهر (ماتریس فرهنگی شهر تهران)، تهران: تیسا.
    • دانش‌فرد، کرم‌اله (۱۳۹۵)، فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: انتشارات صفار.
    • دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی وزارت فرهنگ‌وارشاداسلامی (1392). سالنامه آماری فرهنگ و هنر سال 1390، تهران: آویشن شمال.
    • راودراد، اعظم و امیرحسین تمنایی (1392). «تحلیل رابطه سیاست‌های فرهنگی-سینمایی ایران با فیلم‌های معرفی‌شده به‌عنوان نمایندگان سینمای ایران به آکادمی اسکار»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره ششم، شماره (1)، بهار: 103-81.
    • رحیمی، عبدالرحیم، میثم موسایی، کامبیز پیکارجو، ناصر آزاد و سید محسن سید علی‌اکبر (1390). «برآورد تابع تقاضای سینما و تحلیل عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی؛ شهر تهران»، نشریه مطالعات فرهنگارتباطات،زمستان، دوره 12، شماره (16)، (48): 263- 235.
    • عبدالخانی، لنا و محمد نصرآبادی (1390). «بازنمایی نقش زنان در سینمای ایران (سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در سینمای قبل و پس از انقلاب‌اسلامی)»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال (3)، شماره دهم، زمستان: 96- 87.
    • غلامپور آهنگر، ابراهیم (۱۳۹۵)، گزارش صنعت سینمای ایران، تهران: معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی
    • گنجی، محمد و امین حیدریان (1393). «سرمایه فرهنگی و اقتصاد فرهنگ (با تأکید بر نظریه‌های پی‌یر بوردیو و دیوید تراسبی)»، فصلنامه راهبرد، سال بیست‌وسوم، شماره (72)، پاییز: 97-77.
    • معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی (۱۳۹۵)، سالنامه آماری سینمای ایران در سال‌های ۱۳۶۴ تا 1396، سازمان سینمایی وزارت فرهنگ‌وارشاداسلامی: https://apf.farhang.gov.ir/fa/deputy/appliedresearch/subappliedresearch/calenderofcinema
    • موسائی، میثم (۱۳۹۳). خلاصه راهبردی کتاب اقتصاد فرهنگ؛ بررسی اقتصادی بخش‌های مختلف فرهنگی، پرونده درآمدی بر اقتصاد فرهنگ، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، حوزه هنری: http://rahbordi.ir/wp-content/uploads/2014/09/.pdf
    • مؤمنی‌راد، اکبر، خدیجه علی‌آبادی، هاشم فردانش و ناصر مزینی (1392)، «تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج»، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، شماره (14)، سال چهارم، زمستان صص 222- 188: http://jem.atu.ac.ir/article_92_e37bc2d6290e7d4fa8e35b5c13f806d6.pdf
    • نجفی سیاهرودی و سید مسلم علوی (1393). «بررسی عوامل مؤثر در رویگردانی از سینما با تحلیلی بر خوشه‌بندی‌های مختلف مخاطبان»، نشریه هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی وموسیقی، دوره 19، شماره (1)، بهار و تابستان: 69-59

    - Agnete Sand, Stine (2017), How to Succeed with Film Production in the Regions? A Study of Key Success Factors in the Norwegian Regional Film Business, The Journal of University of Gothenburg, Nordicom, vol. 38, Issue 1 at https://doi.org/10.1515/nor-2016-0035

    - Bakhshi, Hasan & Stuart Cunningham (2016), Cultural Policy in the Time of the Creative Industries, Nesta, available at: http://earights.org/wp-content/uploads/2016/10/cultural_policy_in_the_time_of_the_creative_industries_.pdf

     - Chisholm, Darlene C., Victor Fernandez-Blanco, S.Abraham Ravid & W.David Walls (2015), Economics of motion pictures: the state of the art,Journal of Cultural Economics, Volume 39, Issue 1, pp 1–13 at https://link.springer.com/article/10.1007/s10824-014-9234-1

    - Einarsson, Agust (2016), Cultural economics. Iceland: Bifrost University.

    - Incekara, Ahmet, Sefer Sener & Elif Haykir Hobikoglu (2013), "Economic evaluation of the film industry in terms of strategic management within the scope of the creative innovative industries: The case of Turkey", 9th International Strategic Management Conference, Procedia - Social and Behavioral Sciences 99: 636 – 647, available at: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042813039797

    - Haykir Hobikohlo, Elif & Mustafa Cetinkaya (2015), "In Innovative Entertainment Economy Framework, Economic Impacts of Culture Industries: Turkey and Hollywood Samples", World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship, Procedia - Social and Behavioral Sciences 195: 1435 – 1442, available at: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042815039191

    - Hill, John & Nobuko Kawashima (2016), Introduction: film policy in a globalized economy, International Journal of Cultural Policy, Vol.22, No. 5, pp: 667-672, at: http://dx.doi.org/10.1080/10286632.2016.1223649

    - Parce, Jimmyn (2016), "The effects of protection in cultural industries: the case of the Korean film policies", International Journal of Cultural Policy, available at: http://dx.doi.org/10.1080/10286632.2015.1116526

    - McKenzi, Jordi (2012), the economics of movie: a literature survey, the journal of economic surveys, vol.26, Issue 1, February: 42- 70, at http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-6419.2010.00626.x/abstract

    - Shenton, A.K. (2004), strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects, education for information, (22): 63-75.

    - UNESCO (2015), Cultural times; the first global map of cultural and creative industries: https://en.unesco.org/creativity/sites/creativity/files/cultural_times._the_first_global_map_of_cultural_and_creative_industries.pdf

    - UNESCO (2013), Creative Economy Report 2013; Widening Local Development Pathways, from www.unesco.org/culture/pdf/creative-economy-report-2013.pdf

    - Walls, W.D & Jordi McKenzie (2012), The Changing Role of Hollywood in the Global Movie Market, Journal of Media Economics, 25: 198–219, at: file:///C:/Users/f.sarbandi/Desktop/WallsMcKenzieJME2012.pdf

    - Zhang, Y. & Wildemuth, B.M. (2009), qualitative analysis of content, in questions in information and library science (pp.308-319). Westport, CT: Libraries Unlimited