بررسی آرای بنیادی ژیل دلوز در سه اثر از عباس کیارستمی (پنج، 24 فریم، و تولد نور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تخصصی هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، تهران ،ایران

2 دانشکده عمران، هنر و معماری/دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

3 دانشجوی دکتری مطالعات تئاتر، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

10.30480/dam.2024.4998.1833

چکیده

عباس کیارستمی و ژیل دلوز خلافِ جریانِ رایجِ زمانۀ خود عمل می‌کردند؛ کیارستمی با فیلم‌ها و دلوز با آراء‌اش در مطالعات فیلم. اما آن‌ها در یک امر مشترک هستند و آن بازگشت به پرسش از ذاتِ سینما است. پژوهشِ حاضر بر آن است که قرابتِ آثار کیارستمی و آرایِ دُلوز را بررسی کرده و نشان دهد که آن آثار را می‌توان به‌عنوانِ نمودِ ایده‌های دلوز دانست. کیارستمی به‌ویژه در سه اثرِ تولد نور، پنج، و 24 فریم با شگردهایی از قبیلِ درام‌زدایی، برخوردهای تصادفی، و مداخلات عامدانه رئالیسمِ رایج و تلقیِ ثبتِ بی‌واسطۀ واقعیت توسط دوربین را زیر سوال می‌بَرد. و از طرفِ دیگر، دلوز با ایده‌هایش در پیِ بنیان‌گذاشتنِ یک هستی‌شناسیِ نوینِ فیلم است و در تلاش برای یافتنِ پاسخی نو به پرسشِ سینما چیست. دلوز با پیش‌کشیدنِ مفاهیمِ تصویر، حرکت، و زمان در نسبت با مفاهیمِ دیگری هم‌چون ادراک، کنش، حال، و کریستال ساختمانی نظری ترسیم می‌کند تا نشان دهد یک فیلم چگونه کار می‌کند. نزدِ دلوز کارِ تحلیل و بررسیِ فیلم پروراندنِ مفاهیمی است که منحصراً با سینما مرتبط هستند. به‌زعمِ او هر فیلم اهدافی دارد و ابزارهای سینمایی هم‌چون قاب، نما، و تدوین در رابطه با این اهداف معنا پیدا می‌کنند. همین اهداف هستند که مفاهیمِ خاصِ موردنظرِ دلوز را می‌سازند. در این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی سعی بر آن شده که برخی از این مفاهیم در مواجهه با سه اثر از عباس کیارستمی مورد بررسی قرار گیرند. آن‌چه در این بررسی آشکار می‌شود نابسنده‌بودنِ تلقیِ رایج از آثار کیارستمی است. در نگاه اول ممکن است به‌نظر برسد که این آثار کاری جز بازتولیدِ امرِ مرئی نمی‌کنند؛ یعنی واقعیت را در حالتی درام‌زدایی‌ و شخصیت‌زدایی‌شده و بدون دخالتِ انسان یا سوژه در قاب می‌گیرند. اما در رهیافتِ دلوزی به این فیلم‌ها مشخص می‌شود که آن‌ها نه تنها امر مرئی را دوباره بازنمایی نمی‌کنند، بلکه در کارِ مرئی‌ساختن هستند. از آن‌جا که سه فیلمِ تولد نور، پنج، و 24 فریم به مرزهای ذاتِ سینما کشانده شده‌اند، هم‌گام با تلقیِ دلوز از چیستیِ سینما به یک پاسخِ مشترک با او می‌رسند؛ آن‌ها به درکی نو از حیات و خلقِ آن منجر می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of Gilles Deleuze Key Concepts along with Abbas Kiarostami’s Films (Five, 24 Frames, The Birth of Light)

نویسندگان [English]

  • fatemeh pourabdolrahimi 1
  • parastoo mohebbi 2
  • Hamed Asgharzade 3
1 Department of art , Faculty of Art and Architecture , Islamic Azad University Science and Research Branch , Tehran, Iran
2 Construction, art and architecture of research and science Azad university
3 Ph.D. Candidate in Theater Studies, Department of Cinema and Theatre, Art University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Analysis of Gilles Deleuze Key Concepts along with Abbas Kiarostami’s Films (Five, 24 Frames, The Birth of Light)


Abstract
Abbas Kiarostami and Gilles Deleuze were unconventional figures, Kiarostami with his films and Deleuze in Film-Studies. But both of them have one thing in common, and that is to return to the question of the essence of cinema. Kiarostami, especially in his three works, Birth of Light, Five, and 24 frames, with techniques such as de-dramatization of random encounters and completely accidental disturbances, questions the common realism and the perception of the immediate recording of reality by the camera, and on the other hand, Deleuze with his ideas follows Establishing a new ontology of film and trying to find a new answer to the question of what is cinema. By putting forward the concepts, the movement- image and the time-image in relation to other concepts such as perception, action, affect and crystal, Deleuze draws a theoretical structure to show how a film works. According to Deleuze, the work of film analysis and film-thinking is to develop concepts that are related to cinema. According to him, every film has goals, and cinematic techniques such as framing, plan, and montage make sense in relation to these goals, but these techniques assume those goals and do not explain them. It is the goals that make the specific concepts that Deleuze is talking about. In the present research, an attempt has been made to examine some of these concepts in the face of three works by Abbas Kiarostami. At first glance, it may seem that the three mentioned films do nothing but reproduce the visible world; It means reality, and here nature is captured in a de-dramatized and de-personalized state without the intervention of humans or subject. But in Deleuze's approach to these films, it makes clear that they are not only not representing the visible, but are in the process of making visible. Because of the three films, The Birth of the Light, Five and 24 frames, have been pushed to the limits of the essence of cinema, they reveal a perception of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Gilles Deleuze
  • the movement-image
  • the time-image
  • Abbas Kiarostami