ارکان بداهه در موسیقی سنتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری موسیقی

2 استادیار گروه موسیقی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

10.30480/dam.2020.1238.1297

چکیده

بداهه شکلی از عالی‌ترین، با‌اهمیت‌ترین و شاخص‌ترین وجوه اجرا در موسیقی ایران است که علی‌رغم اهمیت و تأثیرگذاری چشمگیرش، تحقیقات بسیار اندک و محدودی را به خود معطوف داشته است. پژوهش‌های پیشین غالباً به معرفی و یا روایت جنبه‌های تاریخی بداهه اختصاص دارد که در آن‌ها پرداختن به جنبه‌های معرفت‌شناختی بداهه و نهایتاً تشخیص مؤلفه‌های شکل‌دهندۀ بداهه، مغفول واقع شده است. این تحقیق به روش تحلیلی-توصیفی، بر مبنای تحلیل محتوای تحقیقات پیشین به گونه‌ای کیفی و با اتکا به تجارب شخصی صورت گرفته است، به گونه‌ای که ابتدا از طریق احصاء آرای صاحب‌نظران بداهه و تشخیص مستدل واژگان کلیدی متواتر در میان آن‌ها و البته بر اساس منابع عرفانی، فلسفی، قوم موسیقی‌شناسی و علمی، هشت شاخصه معرفی، تبیین و تدوین گردیده و سپس در راستای بسط و گسترش این مؤلفه‌ها در انطباق با موسیقی ایرانی، دو شاخصة دیگر «معرفت» و «مخیله» نیز اضافه شده است که نهایتاً مقالۀ حاضر منتج به استخراج و اثبات ارکان ده‌گانة شکل‌دهندۀ بداهه با عناوین ذیل شده است: نیت، مهارت، جلوت، بدعت، حالت، سنت، معرفت، حافظه، مخیله و در زمانی. جمع و حدوث یک‌جای این مؤلفه‌ها بداهه را برای بداهه‌پرداز میسور و جاری می‌سازد. آموزش، تعلیم و اشاعۀ بداهه، از طریق تقویت و تکیه بر مؤلفه‌های مذکور امکان‌پذیر خواهد بود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Foundations of improvisation in the Iranian traditional music

نویسندگان [English]

  • Majid Akhshabi 1
  • Sayid Hossein Meysami 2
1 P.hD. in Music.
2 Assistant Prof., Faculty of Music, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Improvisation is a form of supreme, most important and distinguished way of performance in Iranian music on which subject there has been so little amount of research invested, despite its impressive importance and influence. The kind of research conducted so far has mostly been related to introducing or mentioning the historical aspects of improvisation. Dealing with the epistemological aspects of improvisation and hence contradistinction of its shaping components is a momentous subject that has been neglected until now. This research is assembled using the analytic-descriptive method, qualitative analysis of the previous research, and reliance on personal experience. Hence, initially, eight components are introduced, explained, and codified by collecting the opinions of the improvisation expertise and as such identification of the alternate key vocabulary among them. Thence, to extend these components in such a way that they can have sufficient universality for the Iranian music, the two components “episteme” and “imagination” are also added based on the mystic, philosophical, ethnic musicology, and scientific resources. As a result, the present article derives the following ten titles as the forming bases of the improvisation: intention, expertise, existence, creativity, flow, tradition, episteme, memory, imagination, and real-time. Altogether, these subjects make the improvisation possible for the improviser. Education, tutoring, and the dissemination of improvisation would be possible through reinforcement and reliance on the above-mentioned components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Improvisation
  • Epistemology
  • Foundations of improvisation
  • Iranian traditional music

مراجع

- افلوطین (۱۳۶۶)، دوره آثار افلوطین، ترجمۀ محمد حسین لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی.
- برت، ریموند لارنس (۱۳۹۵)، تخیل، ترجمۀ مسعود جعفری، تهران، نشر مرکز.
- صفوت، داریوش (۱۳۶۲)، «عرفان و موسیقی ایران»، ماهنامه علمی فرهنگی هدهد، شماره 34،339-359.
- صفوت، داریوش (۱۳۹۲)، هشت گفتار دربارۀ فلسفه موسیقی، تهران، ارس، تهران.
- فارابی، ابونصر محمد (1346)، الموسیقی الکبیر، مصر، قاهره.
- لورتات-ژَکُب، برنارد (1386)، «بداهه‌پردازی: چهارده تعریف»، ترجمه مریم قرسو، فصلنامه موسیقی ماهور، سال دهم، شمارۀ 37، 5-9.
- لیمن، اولیور (۱۳۹۱)، درآمدی بر زیباشناسی اسلامی، ترجمۀ محمد رضا ابوالقاسمی، تهران، نشر ماهی.
- نتل، برونو (1386)، «بداهه‌پردازی: مفاهیم و سنت‌ها»، ترجمۀ ناتالی چوبینه، فصلنامه موسیقی ماهور، سال دهم، شمارۀ 37، 9-13.
- نیکلاس، ال. هیر (۱۳۸۵)، «النیة و الاخلاص و الصدق»، ترجمۀ محمد عطاران، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شمارۀ 3، 2-7.
- نوشین، لادن (1386)، «بداهه‌پردازی به‌عنوان دیگری»، ترجمۀ ناتالی چوبینه، فصلنامه موسیقی ماهور، سال دهم، شماره 37، 171-179.
 
- Beaty, R. E (2015), “The neuroscience of musical improvisation”. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, Vol. 51, 108–117.
- Berliner, P (1994): “Thinking in Jazz: the infinite art of improvisation”, Chicago Press, pp 904.
- Biasutti, M (2011), “Flow and optimal experience”, Encyclopedia of Creativity, (2nd eds) des M. A. Runco and S. R. Pritzker, San Diego, CA: Academic Press, Vol. 1, 522–528.
-------- (2015), “Pedagogical applications of the cognitive research on music improvisation”, Frontiers in Psychology, Vol. 6.
-------- (2017), “Teaching Improvisation through Processes: Applications in Music Education and Implications for General Education”, Frontiers in Psychology.
- Chirico, A., Serino, S., Cipresso, P., Gaggioli, A.., and Riva, G (2015), “When music “flows”. State and trait in musical performance, composition and listening: a systematic review”, Frontiers in Psychology, Vol. 6, pp 906.
- Coursil, J (2015), “Hidden principles of improvisation”, Sign Systems Studies, Vol. 43, No. 2/3, 226-234.
- Csikszentmihalyi, M (1990), “Flow: The Psychology of Optimal Experience”, New York, Harper Perennial.
- Gadamer, H. G (2004), Truth and Method, (Trans) W. Glen-Doepel, (Rev) Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall, New York, Crossroad.
- Guthrie, E. R (1952), “The Psychology of Learning”, Harper and Row, pp 310.
- Kant, I (1987), Critique of Judgement, (Trans) Werner S. Pluhar, Indianapolis: Hackett.
- Kenny, B. J., and Gellrich, M (2002), “Improvisation”, in: The Science and Psychology of Music Performance: Creative Strategies for Teaching and Learning, (eds) R. Parncutt and G. E. McPherson, Oxford University Press, 117–134.
- Lutz, S., and Huitt, W (2003), “Information processing and memory: Theory and applications, Educational Psychology Interactive”, Valdosta, GA: Valdosta State University, 1-17.
- Maitland, J (1992), “Ontology of Appreciation”, In: Immanuel Kant Critical Assessment. London and NewYork, Vol. 3.
- McPherson, G (1993), “Evaluating improvisational ability of high school -instrumentalists”, Bull Council Res Music Educ, Vol. 119, No. 4, 11-20.
- Monson, I (1996), “Saying Something: Jazz Improvisation and Interaction”, University of Chicago Press, pp 261.
- Nettl, B (2009), “On learning the Radif and improvisation in Iran”, In: Musical Improvisation: Art, Education, and Society, (eds) G. Solis and B. Nettl, University of Illinois Press, 185–199.
- Nooshin, L. and Widdess, R (2006), “Improvisation in Iranian and Indian music”. Journal of the Indian Musicological Society, Vol. 36, 104-119.
- Pressing, J (1988), “Improvisation: methods and models”, In: Generative Processing in Music: The Psychology of Performance, Improvisation and Composition, (ed) J. A. Sloboda, Clarendon Press, 129–178.
-------- (1998), “Psychological constraints on improvisational expertise and communication”, In: In the course of performance, (eds) B. Nettl and M. Russell, University of Chicago Press. 47-67.
- Roochnik, D (1996), “Of Art and Wisdomn”, Platos understanding of techne. pp 312.
- Wopereis, I. G. J. H., Stoyanov, S., Kirschner, P. A., and Van Merriënboer, J. J. G (2013), “What makes a good musical improviser? An Expert view on improvisational expertise”, psychomusicology music mind and brain, Vol. 23, No. 4, 222-235.
نامه هنرهای نمایشی و موسیقی
دوره 11، شماره 21
شهریور 1399
صفحه 97-111

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار