تأویل به‌مثابه‌ی سازوکار دراماتورژی و اجرا در عقل سرخ اثر سهروردی با تأکید بر بستر تفسیری هانری کربن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد کارگردانی دانشگاه هنر/ مدرس دانشگاه معماری و هنر پارس

2 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 گروه پژوهش هنر دانشکده ی هنر واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی

10.30480/dam.2024.5272.1887

چکیده

ژوهش حاضر با تبیین نوعی دراماتورژی اجرایی در عقل سرخ سهروردی تلاش می‌کند تا این متن را از طریقی هرمنوتیکی به‌عنوان گزارش یک اجرای باطنی با امکان معاصرسازی مداوم در هر زمان معرفی کند. این نوشتار با تکیه‌بر خوانش هانری کربن از تمثیلات سهروردی، ویژگی‌های اجرایی عقل سرخ را تبیین و با ردیابی سازوکار دراماتورژی اجرایی موجود در این اثر و با تأکید بر آنچه کربن به‌عنوان دراماتورژی در عقل سرخ یافته است، عملکرد تأویلی را به‌عنوان ابزار اصلی و نقطه‌ی کانونی دراماتورژی اجرایی سهروردی معرفی خواهد کرد. این پژوهش نشان می‌دهد که سهروردی از طریق تأویل رمزهای متون متعلق به سنت‌های پیش از خود، مانند سنت‌های قرآنی، اوستایی و همچنین متونی مانند شاهنامه متنی تازه را با استفاده از رموز معاصر خلق می‌کند. بدین‌ترتیب به‌ بازسازی متون پیشین بر مبنای امور هم‌زمان دست می‌زند. ما نیز امروز با متن سهروردی مواجه می‌شویم، اما شیوه‌ی مواجهه‌ی با این رموز، نقطه‌ی عزیمت نهایی ما برای ادعای وجود گونه‌ای اجرایی در این متون است. تنها درصورتی‌که مواجهه‌ی با این رموز در بُعدی انضمامی رخ دهد، معاصرسازی و روایت دوباره‌ی آن ممکن خواهد بود. کلید این مواجهه‌ی انضمامی در پژوهش حاضر همان تأویل و معاصرسازی است که در خود متن سهروردی هم موجود است. در ادامه‌ی پژوهش حاضر با برقراری نسبتی میان گونه‌ای اجرایی از تبار تئاتر مقدس یا باطنی مانند آنچه در آثار آرتو و گروتوفسکی قابل مشاهده است، با شیوه‌ی دراماتورژیکی سهروردی نشان خواهد داد که عقل سرخ و سایر تمثیلات شیخ اشراق را می‌توان به‌عنوان گزارش‌هایی از یک اجرای آیینی/ باطنی در نظر گرفت و با تأویل و معاصرسازی دوباره‌ی آن‌ها اجراهای جدیدی را به‌دست آورد. این مفهوم معاصرسازی ضمن حفظ پیوندهای گنوستیک با مفاهیم هم‌زمان هر مؤلف و به‌تبع آن مخاطب اجرا، ارتباط برقرار خواهد کرد و بدین‌ترتیب تأویل به‌عنوان عنصر اصلی سازوکار دراماتورژیکی سهروردی قابلیت تولید زنجیره‌ی بی‌پایانی از متن/ اجرا را فراهم می‌کند که در هر زمان با فرم و ساختار معاصر قابل اجرا خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ta`wil as Dramaturgy and Performing Mechanism in Suhrawardi`s Aql-i-Sorkh (the Red Intellect) in the light of H. Corbin`s Hermetical Interpretation

نویسندگان [English]

  • Farhad Amini 1
  • insha-allah Rahmati 2
  • Fateme Shahroodi 3
1 Department of Theater,
2 Professor, Department of Islamic Philosophy, Faculty of Humanities, Center Tehran Branch, Azad University, Tehran, Iran.
3 Department of Art Research, Arts Faculty, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This research aims to show a special dramaturgical method in Aql-i-Sorkh as one of Suhrewardi`s Recitals and finally introduce this text and other recitals written by Suhrawardi as a performing text. Henry Corbin repeatedly pointed out the dramaturgical aspect in Suhrawardi's recitals, and the present study will try to explain Ta`wil as the main element of this dramaturgical mechanism. Ta`wil allows Suhrawardi to combine his literary, philosophical and religious heritage, lexical or oral, and contemporize them in a mystical Drama. This research shows how we can re-identify these recitals as a performance text by re-narrating them in Ta`wil as a special method. The present research by establishing a relationship between a type of performance which is the lineal descendant of the sacred or esoteric theater, such as what can be seen in the works of Artaud and Grotowski and the dramaturgical method of Suhrawardi reveals that Aql-i-Sorkh and other plays of Sheikh Eshraq can be considered as reports of a ritual/Gnostic performance and new performances can be achieved by reinterpreting and contemporizing them. This concept of contemporization, while maintaining Gnostic links, will communicate with the simultaneous concepts of each author and, accordingly, the audience of the performance, and in this way, interpretation as the main element of Suhrawardi's dramaturgical mechanism provides the ability to produce an endless chain of text/performance, which will be applicable at any time with the contemporary form and structure of that time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aql-i-Sorkh
  • Henry Corbin
  • Dramaturgy
  • Ta`wil
  • Gnostic Theater